Sanacja jamy ustnej to sformułowanie, które na pewno obiło się o uszy każdemu opiekunowi psa czy kota. W dzisiejszym artykule omówimy czym tak naprawdę jest sanacja, komu ją zalecamy, jak się do niej przygotować oraz jak przebiega procedura kwalifikacji do takiego zabiegu.
Zgodnie z definicją słownikową sanacja jamy ustnej to “grupa zabiegów, których celem jest doprowadzenie do wyleczenia zębów oraz okolicznych tkanek w jamie ustnej”.
Jakie więc choroby zębów i tkanek jamy ustnej psów i kotów najczęściej rozpoznajemy w gabinecie?
- Najczęstszą diagnozą jest osad i kamień pokrywający korony zębów. Przyczyną odkładania się osadu, a następnie budowania kamienia jest obecność w jamie ustnej nadmiernej ilości bakterii naturalnie tam bytujących. Jeżeli bakterie „produkujące” kamień nazębny dostaną się pod brzeg dziąsła mogą skutkować rozchwianiem zęba i
- ropniem okołowierzchołkowym czyli bakteryjną infekcją wierzchołka korzenia zęba. Może to objawiać się wyjątkowo nieprzyjemnym zapachem z jamy ustnej (tzw. „fetor ex ore”), deformacją powierzchni dziąsła, twarzy (policzka) czy okolicy oka, co z koleinie rzadko prowadzi do przetoki podoczodołowej, a w skrajnych przypadkach nawet do samoistnej utraty zęba.
- Innym częstym rozpoznaniem jest zapalenie przyzębia czyli struktur bezpośrednio kontaktujących się z zębem. Objawia się ono charakterystycznym zaczerwienieniem dziąsła przebiegającym wzdłuż linii zębów, obrzękiem, często krwawieniem i bólem. Może prowadzić do przerostu dziąsła, odsłonięcia szyjek zębowych, a następnie do odsłonięcia korzeni, rozchwiania i wypadnięcia zębów. Częsty jest również ropny wyciek spod brzegu zapalonego dziąsła.
- Przetrwałe zęby mleczne– problem ten najczęściej dotyczy kłów i siekaczy u ras małych i miniaturowych. Pomiędzy przetrwałymi "mleczakami", a ich stałymi odpowiednikami wyjątkowo łatwo osadza się płytka bakteryjna, a następnie kamień. Nadliczbowa ilość zębów może prowadzić również do wady zgryzu, nierównomiernego rozgryzania pokarmu, a to z kolei do problemów żołądkowo-jelitowych takich jak wymioty, niestrawności, zaparcia.
- Jama ustna to również miejsce gdzie mogą rozwijać się zmiany rozrostowe - o charakterze łagodnym jak np. nadziąślaki, ale również złośliwym np. czerniak czy rak płaskonabłonkowy. Oba rodzaje zmian mogą wyglądać podobnie, dlatego tak ważnym jest usunięcie ich chirurgicznie oraz poddanie badaniom histopatologicznym, które jako jedyne dają nam pewne rozpoznanie dotyczące ewentualnej złośliwości.
- W wyniku takich aktywności jak intensywna zabawa, gryzienie twardych elementów (np. patyki, kamienie czy niektóre zabawki) lub przypadkowego urazu mechanicznego zęba może dojść do jego uszkodzenia (ukruszenia, pęknięcia korony zęba)czy nawet złamania. W takim przypadku istotna jest ocena stopnia uszkodzenia zęba gdyż odsłonięta wewnętrzna struktura zęba (miazga) może być bramą wejścia dla bakterii czego konsekwencją może być nawet utrata uszkodzonego zęba.
W trakcie wizyty stomatologicznej lekarz weterynarii wykonuje nie tylko badanie jamy ustnej lecz również i pełne badanie kliniczne.
Przede wszystkim ogląda jamę ustną, oceniając powierzchnię zębów, sprawdzając czy któryś z nich się rusza, czy nie jest uszkodzony, ułamany, pęknięty; analizuje wygląd przyzębia, dziąseł , podniebienia i okolicy języka. Badaniem tym nie tylko rozpoznaje problemy stomatologiczne, ale również wyklucza inne przyczyny bólu, nadmiernego ślinienia się, niechęci do przyjmowania pokarmu, zaburzeń gryzienia czy połykania.
W zależności od rozpoznania lekarz dobiera jedną lub kilka z poniższych metod leczenia:
- skaling (czyli usuwanie kamienia nazębnego przy pomocy ultradźwięków),
- chirurgiczne opracowanie przyzębia (w sytuacji gdy doszło do przerostu lub rozrostu),
- ekstrakcję (usunięcie zęba),
- odbudowę korony zęba,
- wszystkie powyższe jednocześnie.
Każda z powyższych procedur wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym pacjenta, dlatego też z uwagi na bezpieczeństwo Państwa zwierząt lekarz obowiązkowo przeprowadza pełne badanie kliniczne, po którym może zlecić niezbędne badania dodatkowe:
- badanie krwi (w celu wykrycia ewentualnych chorób wpływających na rodzaj i przebieg procesu znieczulenia np. silnej niewydolności wątroby, nerek, zapalenia trzustki);
- ewentualne badanie kardiologiczne - np. u pacjentów ras obciążonych ryzykiem chorób serca czy geriatrycznych; tutaj warto nadmienić, że sam fakt, iż pacjent jest w starszym lub podeszłym wieku NIE JEST przeciwwskazaniem do znieczulenia i zabiegu, gdyż warunkiem bezpiecznego znieczulenia nie jest wiek pacjenta, a ogólny stan jego zdrowia.
- RTG stomatologiczne;
- inne
Po wykonaniu badania klinicznego nierzadko koniecznym okazuje się włączenie antybiotykoterapii przygotowawczej przed terminem zabiegu. Lekarz dobiera wówczas odpowiedni lek i wydaje go Państwu do podawania przez kilka dni w domu.
Jak sami Państwo widzicie sanacja jamy ustnej jest planem procedur skrojonych na miarę dla każdego pacjenta indywidualnie.
Kończąc artykuł, mocno zachęcamy do regularnych przeglądów stomatologicznych u Państwa zwierząt, jak również do regularnego dbania o higienę ich zębów na co dzień w domu. Mamy tu na myśli regularne, manualne szczotkowanie ich zębów dedykowanymi preparatami. To fizyczne “wymiatanie” bakterii zapobiega ich nadmiernemu namnażaniu, tworzeniu się płytki, a w jej konsekwencji i kamienia nazębnego.
lek. wet. Julia Zielińska